Nội dung bài viết
Giới thiệu bệnh hại
Mai vàng là một trong những loại cây thân thuộc, rất được ưa chuộng đặc biệt là vào những ngày Tết cổ truyền hàng năm ở Việt Nam. Tuy nhiên việc chăm sóc mai cũng không hề đơn giản bởi mai thường mắc nhiều bệnh như bệnh thán thư, rỉ sắt, bệnh cháy lá, bệnh đốm lá… Trong đó, có những bệnh thậm chí phải mất ít nhất 5 hoặc 6 tháng để điều trị, có khi bệnh nặng phải mất vài năm để cây hồi sức. Trong các bệnh ở mai phải kể đến bệnh do nấm gây ra, điển hình là bệnh cháy lá ở mai. Bệnh cháy lá mai do nấm Pestalotia funerea gây ra. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở lá già rồi lan dần các lá non, đọt non. Bệnh cháy lá làm ảnh hưởng khả năng quang hợp của lá, nếu nặng sẽ làm cây còi cọc, ảnh hưởng đến khả năng ra hoa từ đó ảnh hưởng kinh tế của bà con.
Đối tượng bệnh hại
Bệnh cháy lá do nấm xuất hiện hầu hết ở các loại cây hoa cảnh, lương thực như lúa, và cả cây ăn trái như chôm chôm, nhãn…
Triệu chứng, dấu hiệu bệnh
Bệnh ban đầu xuất hiện ở chóp và mép lá tạo ra vết bệnh màu nâu, sau đó lan dần vào phiến lá tạo thành mảng bệnh lớn, có màu nâu xám, làm phân biệt rõ với phần xanh của lá. Mảng cháy có khi chiếm trên một nửa diện tích lá mai. Trên vết bệnh còn có xuất hiện những chấm đen nhỏ, đó là ổ bào tử nấm gây bệnh. Bệnh cháy lá chủ yếu phát sinh trên lá già.
Bệnh nặng lá sẽ bị vàng sau đó cháy lỗ chỗ, đặc biệt là cháy bìa lá, làm lá quăn queo. Bệnh thường xuất hiện trước ở những lá già rồi lan dần đến các lá non và đọt non.
Nguyên nhân phát sinh
Thật ra, có 2 nguyên nhân chính gây ra bệnh cháy lá ở mai là:
– Có thể do cây phát triển kém, bộ rễ và lá hoạt động kém dẫn đến việc gây thiếu hụt chất dinh dưỡng cho cây.
– Bệnh do nấm Pestalotia funerea gây ra, nấm này thuộc lớp nấm bất toàn – Deuteromycetes.
+ Nấm Pestalotia funerea hình thành bào tử phân sinh có hình thoi, bao gồm 5 tế bào, 3 tế bào giữa lớn có màu nâu và 2 tế bào ở hai đầu nhỏ thường không màu. Bào tử có 3 sợi lông ngắn ở phía đỉnh.
+ Nấm bệnh thường tấn công trong điều kiện ẩm ướt và nhất là lúc cây bị suy yếu. Nấm bệnh xâm nhập thông qua lỗ khí khổng trên lá và hình thành nên các vết bệnh có màu nâu ở rìa lá và dần dần vào thịt lá. Hoặc nấm gây bệnh cũng có thể xâm nhập từ các vết thương trên lá, từ đó lan rộng ra.
+ Nấm bệnh thường dễ lan lây qua cành lá khác và cả cây khác nhờ gió khuếch tán bào tử nấm ra xung quanh.
Điều kiện phát triển bệnh
Nấm hay nấm mốc thường chỉ phát triển mạnh ở vườn mai với điều kiện thích hợp như nhiệt nóng ẩm cao. Chúng gây bệnh ở nhiều bộ phận của cây mai như rễ, thân, cành và tán lá. Hầu hết các bệnh do nấm gây hại trên cây mai đều phát triển mạnh vào tháng cuối mùa nắng và đầu mùa mưa như thán thư, nấm hồng, rỉ sắt… Tuy nhiên, nấm bệnh vẫn có thể xuất hiện quanh năm.
Bệnh cháy lá thường phát sinh vào cuối mùa thu hoặc mùa mưa (khi gặp nắng mưa thất thường), giai đoạn này cây mai có nhiều lá già, cây sinh trưởng và phát triển chậm và yếu tố đất thiếu dinh dưỡng rất quan trọng, đặc biết là đối với mai trồng trong chậu thì đất trồng dẻ cứng, ít được bón phân hoặc bón phân thiếu cân đối. Trên cây mai kiểng thường hay bị cháy lá cũng do một phần nông dân ngại bón phân cây sẽ mau lớn (mục đích muốn cây khằn lại sẽ tạo hình đẹp).
Mức độ ảnh hưởng
Nấm gây hại tác động dẫn đến cây mai bị cháy lá. Lâu dần do hoạt động yếu nên lá khô và sẽ rụng sớm. Bệnh cháy lá ở mai nếu nặng hơn có thể làm lá mất khả năng quang hợp, làm rụng lá hàng loạt. Trường hợp bệnh nặng và không phát hiện kịp thời rất có thể làm khô đỉnh cành, dẫn đến mai không ra nụ tệ hại hơn làm cành bị teo tóp và chết dần.
Biện pháp phòng bệnh
Đối với các bệnh do nấm mốc thì việc phòng bệnh là quan trọng, còn việc điều trị là việc phụ. Tại sao các chuyên gia cho việc phòng bệnh nấm là chính, là vì nấm mốc có đặc tính lây lan rất nhanh. Do đó, khi bà con vừa phát hiện trong vườn mai có cây bị nấm tấn công thì nên gấp rút thực hiện phun xịt thuốc trị bệnh cho cây ngay. Nếu chần chừ bệnh nấm sẽ có cơ hội để lây lan nhanh từ cây này sang cây khác khiến việc chữa trị khó khăn và tốn kém thêm nhiều thời gian, công sức và tiền bạc của bà con.
Biện pháp canh tác
– Kiểm tra vườn thường xuyên để giúp phát hiện mầm bệnh sớm nhằm có biện pháp điều trị kịp thời.
– Thường xuyên chăm sóc cẩn thận cho cây mai, có biện pháp che bớt nắng cho cây khi mùa hè có nắng gắt, tưới đầy đủ nước tránh để rễ cây bị khô, thiếu nước rồi dẫn tới cháy lá mai.
– Kiểm tra nước tưới cho mai, tránh sử dụng nước bị nhiễm phèn hoặc nhiễm mặn tưới cho cây. Lưu ý vào mùa mưa bà con không nên tưới quá nhiều nước cho cây và để cây dưới tán che. Vì khi cây quá ẩm ướt cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh phát sinh và phát triển gây bệnh.
– Đối với việc bón phân bà con cũng cần nắm rõ các thành phần để bón phân một cách cân đối, hợp lý nhằm giúp cây phát triển toàn diện và tăng sức đề kháng. Ngoài ra các lá già cũng cần được loại bỏ, không nên để cây quá rậm rạp vì sẽ làm tăng độ ẩm cho vườn.
Biện pháp sinh học
Bà con có thể sử dụng các chế phẩm sinh học chứa các nấm đối kháng để tiêu diệt nấm gây hại đồng thời tăng sức đề kháng cho cây mai, đồng thời giúp tiêu diệt nấm bệnh theo nguyên lý đối kháng và làm tăng độ tơi xốp cho đất giúp rễ phát triển tốt hơn. Phun phòng khi dấu hiệu bệnh mới chớm xuất hiện hoặc vào những đợt thời tiết ẩm ướt, mưa nhiều. Điều trị khi cây mai bị nấm bệnh gây hại nặng
Biện pháp xử lý bệnh
Ngay khi phát hiện bệnh mới chớm bà con cần nhổ bỏ cây bệnh và đem tiêu huỷ để tránh tình trạng lây lan sang cây khác. Tiếp theo cần sử dụng thuốc trừ nấm có chứa hoạt chất như Mancozeb, Azoxystrobin, Difenoconazole,…để ngăn ngừa khả năng phát triển của nấm bệnh.
